Firmy spożywcze walczą o rentowność. Część może upaść?

Trzy pytania do. Rozmowy Olimpii Wolf

• „Trzy pytania do. Rozmowy Olimpii Wolf” to autorski cykl wywiadów dotyczących szeroko rozumianego rynku żywności.
• W poniższym tekście rozmawiamy o tym, co będzie 2022 roku najtrudniejszym wyzwaniem dla firm spożywczych.

Firmy spożywcze walczą o rentowność

Olimpia Wolf: Ze względu na pandemię i związane z nią zawirowania gospodarcze, ostatnie dwa lata nie były łatwe dla producentów żywności. Niestety, nie zapowiada się, aby w bieżącym roku było lepiej. Co jest obecnie największym wyzwaniem dla branży spożywczej?

Andrzej Gantner: Do największych wyzwań w roku 2022 dla sektora produkcji i przetwórstwa żywności należy niewątpliwie utrzymanie rentowności w warunkach niespotykanego praktycznie od dwóch dekad gwałtownego wzrostu kosztów produkcji spowodowanego zarówno olbrzymimi wzrostami cen energii, w tym kluczowego w wielu procesach produkcyjnych i przechowalniczych gazu ziemnego, jak i kosztami skokowego wzrostu cen surowców na rynkach światowych, kosztów opakowań i półproduktów. Obniżenie podatku VAT na część produktów żywnościowych nic w tym zakresie nie zmieni, bo VAT z założenia jest podatkiem neutralnym dla przedsiębiorcy. Ubocznym efektem tej obniżki może być wzrost kosztów dla handlu detalicznego, bo kupując produkty od producentów z 5% VAT w styczniu, nie będą mogli już skompensować tego kosztu sprzedając te produkty w lutym. Czyli albo będą musieli podnieść cenę netto, albo stracą 5%.

Produkcja żywności: Nowe ustawy generują kolejne koszty

Olimpia Wolf: Pakiet ustaw odpadowych to kolejne olbrzymie wyzwanie dla przetwórców żywności. Z czym będą się mierzyć?

Tak, zarówno ustawa wdrażająca SUP (single use plastic) jak i ustawa ROP (Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta) jak i ustawa o systemie depozytowym będą miały swój realny wpływ na koszty funkcjonowania przedsiębiorstw. Ustawa SUP już od 2022 roku, mimo, że przedsiębiorcy znowu apelują, aby ze względu na parapodatkowy charakter ustawy nie wprowadzać jej wcześniej niż w roku. Wzrosty kosztów z tytułów nowych opłat i obowiązków będą rzędu 1000% i więcej. Dlatego niezwykle ważne jest, aby w wymienionych powyżej regulacjach pojawił się mechanizm kompensacji, gwarantujący przedsiębiorcom, że nie zapłacą trzykrotnie za wprowadzenie tego samego opakowania na rynek. Ponadto wszelkie opłaty powinny być ustalane na podstawie rzeczywistych kosztów, transparentnych kosztów zbiórki i przygotowania do recyklingu powiązanych z efektywnością systemów. Bezwzględnie przestrzegany powinien być mechanizm tzw. kosztu netto gwarantujący przedsiębiorcom pomniejszenie ponoszonych przez nich kosztów o przychody ze sprzedaży zebranych odpadów opakowaniowych.

Olimpia Wolf: Od roku obowiązuje opłata cukrowa, a od stycznia 2022 wzrosły też koszty pracy. Gdy dodamy do tego wzrost cen prądu, gazu i surowców, nie widać optymistycznych scenariuszy na obecny rok. Myśli Pan, że niektóre firmy mogą tego nie przetrwać?

Niestety apele przedsiębiorców, kierowane do rządu już dwa lata temu, aby ze względu na niestabilne warunki ekonomiczne i rynkowe, nie wprowadzać żadnych nowych regulacji skutkujących wzrostem kosztów funkcjonowania przedsiębiorstw, nie spotkały się z pozytywną odpowiedzią. Zarówno nowe parapodatki, takie jak podatek cukrowy, sztucznie kreowany wzrost kosztów pracy, niezwiązany ze wzrostem wydajności, wzrost obciążeń biurokratycznych, wszystko to pogłębia jeszcze i tak już trudne warunki funkcjonowania na rynku. Pandemia i zmiany klimatyczne szczególnie mocno uderzyły w sektor produkcji żywności. Ceny żywności na rynku światowym wzrosły w 2021 roku o 30%, a na część kluczowych surowców wzrosty były jeszcze wyższe. Na rynku krajowym należy spodziewać się dalszych wzrostów cen surowców, a co gorsza wzrosty te mogą nie gwarantować pokrycia wszystkich kosztów. Przypuszczam więc, że tak trudne i niestabilne warunki funkcjonowania w najgorszym scenariuszu mogą spowodować liczne bankructwa firm i gospodarstw rolnych, a w konsekwencji zdestabilizowanie polskiej gospodarki żywnościowej. 

Zapraszamy również do lektury pozostałych tekstów cyklu.