Co to jest opłatek?

Cienki biały płatek chlebowy, którym dzielimy się podczas świąt, to właśnie opłatek. Jego nazwa pochodzi z łaciny, a dosłownie oznacza "dar ofiarny". Dzielenie się przy stole wigilijnym opłatkiem nie jest jedynie polskim zwyczajem. Tradycja ta jest kultywowana także w Czechach, na Słowacji, Litwie, Białorusi, Ukrainie oraz we Włoszech.

Co symbolizuje opłatek wigilijny?

Opłatek ma swoją symbolikę nie tylko w wymiarze duchowym. Materia opłatka podkreśla doczesny charakter życzeń, w nich zawarte jest często także symboliczne "chleba naszego powszedniego". To symbol pojednania i przebaczenia, wyrażenie chęci bycia razem, bycia dobrym i podzielnym jak chleb.

Początkowo opłatki wypiekano jedynie przy klasztorach oraz kościołach, w specjalnych metalowych formach, obecnie mamy na rynku zakłady specjalizujące się w masowej produkcji.

Jak zrobić opłatek wigilijny?

Produkcja opłatków w zakładach rzemieślniczych najgorętszy okres przeżywa od września do grudnia. Na Jasnej Górze ich wyrób zaczyna się zaraz po zakończeniu okresu pielgrzymkowego, najczęściej z początkiem października. Do grudnia wypiekanych jest nawet do stu tysięcy opłatków, chętnie nabywanych przez pielgrzymów, ale też trafiających na stoły biskupów i wielu ważnych postaci życia publicznego.

Receptura opłatka od lat jest taka sama. Opłatek powstaje z białej mąki i wody, ciasto trzeba dobrze wymieszać. Wyrabia się go bez dodatku drożdży i musi być przaśny, czyli niekwaszony i niesolony. Po wyrobieniu masy trafia do specjalnego pieca. Samo pieczenie opłatka trwa niecałe dwie minuty. Następnie opłatki przenosi się do nawilżalni, wycina i pakuje.

Motywy opłatków. Co się na nich umieszcza?

Opłatki różnią się także motywami. Motywy świeckie, takie jak dworki, pałace, królewski herb lub korona, motywy roślinne i inne ozdobne, popularne były przed laty. Dziś opłatki przedstawiają najczęściej motywy bożonarodzeniowe, takie jak: narodzenie Jezusa, pokłon pasterzy, hołd Trzech Króli.

Opłatki jasnogórskie wypieka się na specjalnych, ręcznie robionych matrycach przedstawiających sceny związane z Jasną Górą. Na jednym z opłatków widać wizerunek Matki Bożej Jasnogórskiej, wokół której zebrane są różne stany reprezentujące polski naród. Po bokach wytłoczony jest tekst modlitwy Apelu Jasnogórskiego.

Inny opłatek przedstawia klasztor jasnogórski oraz polską rodzinę: matkę i ojca z czworgiem dzieci, a tuż obok Matkę Bożą z małym Jezusem na rękach. Na kolejnym opłatku jest nowo narodzony Jezus, którego adorują aniołowie; u góry znajduje się gwiazda i wieża sanktuarium, a nad sceną cytat jednej z najbardziej znanych polskich kolęd: "Podnieś rękę, Boże Dziecię, błogosław Ojczyznę miłą".

Opłatek dla zwierząt

Biały opłatek przeznaczony jest na komunikaty i do łamania się nim podczas wigilii, ale produkowany jest także opłatek kolorowy. Ten przeznaczony jest dla zwierząt domowych i bydła. Na rynku znaleźć można m.in. opłatki niebieskie, żółte, różowe, zielone i pomarańczowe.

Gdzie kupić opłatek wigilijny?

Poświęcone opłatki można kupić w kioskach i sklepach kościelnych, dostępne są także w kancelariach parafialnych.

Ile kosztuje opłatek wigilijny?

Jeśli opłatek poświęcony być nie musi, można go kupić w dużych sklepach, a także w internecie. Zestaw 3 szt. kosztuje w sieci ok. 2 zł, a kopa opłatków to już wydatek rzędu 9 zł wzwyż.

Ile kalorii ma opłatek?

Jeden arkusz opłatka wigilijnego ma około 20 kcal.

Czy opłatek jest bezglutenowy?

Tradycyjny opłatek ma w sobie dużą dawkę glutenu. Chorzy na celiakię nie powinni go spożywać.

Gdzie kupić opłatek dla zwierząt?

Opłatek dla pupili najłatwiej dostać w sieci oraz sklepach z dewocjonaliami i czasem w kościołach. To również najczęściej wydatek rzędu kilku złotych. Często spotyka się opłatek zielony, dla zwierząt roślinożernych oraz pomarańczowy, przeznaczony dla zwierząt, które spożywają mięso.